Muzeum Weterynarii w Przasnyszu

Profesor Roman Hoppe – wybitny położnik i pierwszy kierownik Katedry Położnictwa i Patologii Rozrodu Zwierząt w Warszawie.

W związku ze zbliżającą się trzydziestą rocznicą śmierci profesora Hoppego, wybitnego położnika i założyciela Katedry Położnictwa i Patologii Rozrodu Zwierząt w Warszawie, warto przybliżyć następnym pokoleniom studentów i lekarzy weterynarii jego osobę.

Roman Hoppe urodził się w 1908 roku w Gniewaniu na Podolu. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości w 1927 roku w Tomaszowie Mazowieckim podejmuje studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W roku 1929 przenosi się na Wydział Weterynaryjny tegoż uniwersytetu. Już w okresie studiów interesował się pracą naukową. Będąc na roku trzecim pełnił obowiązki młodszego asystenta w Katedrze Fizjologii Zwierząt przy prof. Bolesławie Gutowskim. W tym czasie napisał swoją pierwszą pracę naukową Pt.: ”Spostrzeżenia nad leukocytozą trawienną u kur”. W 1935 roku kończy studia i uzyskuje tytuł lekarza weterynarii (Ryc.1). Następnie podejmuje pracę na stanowisku starszego asystenta w Katedrze Patologii Ogólnej i Anatomii Patologicznej. Pod kierunkiem prof. Władysława Walkiewicza napisał pracę doktorską Pt.:” O zmianach histologicznych w nerkach płodu przy brucelozie bydła”. Pracę tę obronił z wynikiem celującym i uzyskał tytuł doktora weterynarii w1937 roku (Ryc.2), (1,2).

Ponieważ w czasie studiów otrzymywał stypendium Ministerstwa Rolnictwa, przyznawane najlepszym studentom, po ukończeniu studiów miał obowiązek stypendium to odpracować. Miejscem jego pracy został Przasnysz, miasto na północnym Mazowszu, gdzie został powołany na stanowisko Powiatowego Lekarza Weterynarii. Miał pracować tam dwa lata by następnie powrócić do pracy naukowej(2). Plany te jednak pokrzyżowała wojna. Profesor w sierpniu 1939 roku został zmobilizowany i zaczął odbywać służbę wojskową w I Krajowym Szpitalu Koni. Kampanię wrześniową zakończył pod Lwowem w stopniu podporucznika. Do domu powrócił pieszo świadcząc po drodze rolnikom drobne usługi weterynaryjne za nocleg i pożywienie(1). W czasie okupacji Roma Hoppe pracował w rzeźni miejskiej w Przasnyszu i prowadził prywatną praktykę weterynaryjną. Był wówczas jedynym lekarzem weterynarii w powiecie przasnyskim. Mimo wielu obowiązków zawodowych i codziennych zbierał w tym czasie materiały do pracy habilitacyjnej(2). Po zakończeniu okupacji już w maju 1945 roku opublikował pierwszą pracę naukową w nowo powstałym piśmie „ Medycyna Weterynaryjna” Pt.:„ O odejmowaniu łożyska u klaczy”. Brał w tym czasie aktywny udział w odbudowie Przasnyskiego Gimnazjum i Liceum. Do jesieni 1945 roku nauczał w nim społecznie chemii i fizyki. Oto opinia o nim ówczesnego dyrektora Gimnazjum Bazylego Ogłoblina :” Dr Hoppe, którego znam osobiście od roku 1937, ze względu na głęboką znajomość wykładanych przedmiotów jak również dzięki swoim przymiotom charakteru był poważnym czynnikiem wychowawczym na terenie Gimnazjum. Spokojny, zrównoważony, dobry pracownik, bezinteresowny, demokrata z przekonań, zajmował przodujące stanowisko w gronie nauczycielskim.” Słowa te doskonale charakteryzowały R. Hoppego, dla którego sprawy materialne w pracy nie były najważniejsze (1,2).

Głównie myśli Profesora kierowały się jednak w stronę nauki. Zimą 1946 roku na Wydziale Weterynaryjnym w Warszawie przeprowadził przewód habilitacyjny z zakresu położnictwa zwierząt przedstawiając pracę Pt.:” Wpływ ułożenia głowy i szyi na kształtowanie się czaszki płodów końskich i płynące stąd wskazania do rozwiązywania ciężkich porodów u klaczy”(1,3). Po habilitacji Rada Wydziału powierzyła Mu wykłady z położnictwa zwierząt domowych w nowo powołanym Oddziale Położniczym przy Klinice Chirurgicznej(4). Ostatecznie z Przasnyszem Profesor rozstał się w 1948 roku poświęcając się pracy naukowej (1,2). Od 1.07.1948 roku kierował Oddziałem Położniczym przy Klinice Chirurgii Uniwersytetu Warszawskiego. Jesienią 1950 roku została powołana do życia Katedra Położnictwa i Patologii Rozrodu Zwierząt oraz Klinika Położnicza, której kierownictwo objął doc. dr R. Hoppe do 1953 roku jako zastępca profesora, a następnie profesor kontraktowy ( 1,3,4).W 1952 roku w ramach reorganizacji uniwersytetów w Polsce Wydział Weterynaryjny wraz z Katedrą Położnictwa i Patologii Rozrodu Zwierząt został włączony w struktury Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego(5). W 1970 roku nastąpiła reorganizacja Wydziału Weterynaryjnego, w związku z którą Profesor został zastępcą dyrektora Instytutu Chorób Niezakaźnych i kierownikiem Zakładu Rozrodu Zwierząt utworzonego w ramach tego instytutu (3). W 2002 roku wprowadzono nową strukturę wydziału składającą się z 5 Katedr. W skład Katedry Nauk Klinicznych wchodzi Zakład Rozrodu Zwierząt, Andrologii i Biotechnologii Rozrodu(5).

W 1945 roku Profesor został członkiem Komisji Narodowej Weterynarii w Komitecie Nauk Rolniczych PAN. W tymże roku otrzymał tytuł Profesora nadzwyczajnego ( Ryc. 3) ,a w 1965 roku Rada Państwa nadała mu tytuł naukowy Profesora zwyczajnego (Ryc. 4).
Profesor Hoppe pełnił wielokrotnie funkcje kierownicze w SGGW : prodziekana 1956-58 roku i dziekana Wydziału Weterynaryjnego w 1959-60 roku, a w latach 1962-65 prorektora do spraw nauki SGGW(1,3).

W swoich badaniach naukowych zajmował się między innymi chorobami wywoływanymi swoistymi zakażeniami układu rozrodczego bydła, zarazą rzęsistkową i wibriozą. Drugim kierunkiem jego badań była regulacja cyklu płciowego .Opublikował szereg prac na temat synchronizacji rui u bydła oraz regulacji cyklu płciowego u klaczy i krów. Inna dziedziną badawczą Profesora była patogeneza i dziedziczenie spastycznego niedowładu kończyn tylnych u bydła. Dorobek naukowy i publicystyczny Profesora obejmuje ogółem 110 pozycji w tym: prace doświadczalne 61, artykuły i komunikaty naukowe 32, prace podręcznikowe 7, recenzje 4, prace popularno-naukowe 6.Był promotorem 12 przewodów doktorskich i opiekunem jednego habilitacyjnego(1,3). Mimo ogromu pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej znajdował również czas na działalność społeczną. Był członkiem zrzeszenia techników i lekarzy weterynarii. Od roku 1962 był zastępcą redaktora naczelnego „Życia weterynaryjnego”(1). Udzielał się również społecznie w towarzystwie opieki nad zwierzętami. Irena Kościałkowska – Sekretarz Generalny Towarzystwa tak Go scharakteryzowała w swoich wspomnieniach pośmiertnych: ”Zawsze z życzliwym uśmiechem przyjmował członków Towarzystwa przyprowadzających bezdomne psy i koty w celu udzielenia im pomocy lekarskiej. Jak każdy człowiek wielki, był skromny, pełen prostoty oraz zawsze życzliwy ludziom i zwierzętom”( 1).

Ważnym elementem jego pracy była dydaktyka. Szeroka wiedza fachowa, zdolności dydaktyczne oraz umiejętności łączenia dorobku naukowo-badawczego ze swoimi doświadczeniami lekarza praktyka, wyrobiły Mu autorytet i popularność zarówno wśród studentów jak i lekarzy weterynarii (1). Jego wykłady na Wydziale Weterynaryjnym cieszyły się dużą popularnością i frekwencją (3). Tymi słowami wspomina Profesora jego ówczesny student, a dzisiaj kierownik Zakładu Rozrodu Zwierząt, Andrologii i Biotechnologii Rozrodu Prof. Dr hab. Andrzej Max:” Wykłady Prof. Hoppego były prowadzone ciekawie i z pasją wskazującą na zaangażowanie wykładowcy w omawiane zagadnienia. Zawsze były one dobrze przygotowane- Profesor przynosił różne aktualnie ważne książki i inne materiały, z których informacje przekazywał słuchaczom. Jego wiedza poparta była praktyką lekarską, którą uprawiał równolegle z pracą naukową i dydaktyczną w ramach kierowanej przez siebie Katedry.”

Jego praca naukowa z zakresu patologii rozrodu przyniosła mu duże uznanie zarówno w kraju jak i zagranicą. Wyraziło się to w licznych zaproszeniach Profesora na międzynarodowe kongresy, konferencje i staże naukowe. W 1956 roku referował na III Kongresie Reprodukcji Zwierząt w Cambridge wyniki długoletnich prac nad zwalczaniem niepłodności klaczy. Ponadto referował wyniki badań nad wibriozą na IV Kongresie Reprodukcji Zwierząt w Hadze w 1961 roku, na Konferencji Biologii i Patologii Rozrodu w Karlowych Varach, Instytucie Biologii i Patologii Rozrodu Zwierząt w Sofii w 1963 roku (1,4). W 1963 roku przebywał 2 miesiące w Narodowym instytucie Badawczym w Kairze. Pod jego nadzorem egipski lekarz weterynarii Akiel Salama wykonał pracę nad właściwością śluzu pochwowego bawolic (3). Był między innymi członkiem zespołu ekspertów FAO do spraw niepłodności bydła, członkiem Komitetu Nauk Weterynaryjnych PAN, członkiem Polskiego Towarzystwa Genetycznego, a w 1978 roku został członkiem honorowym PTNW, którego był założycielem(1,3,4).

Za swą działalność naukowo-dydaktyczną był wielokrotnie odznaczany. Między innymi Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim, Orderem Odrodzenia Polski. Najbardziej sobie jednak cenił wyróżnienia zagranicznych uczelni weterynaryjnych: Narodowego Instytutu Badawczego w Kairze otrzymane w 1963 roku (Ryc.5), Uczelni Weterynaryjnej w Brnie Josepha Pesincy w 1969 roku (Ryc.6) i Aemila Pribyla w 1977 (Ryc.7), (1, 3).
Profesor Roman Hoppe po krótkotrwałej chorobie zmarł 1 lutego 1979 roku. Został pochowany na cmentarzu w Aninie (1,3,4,6).

W 1983 roku Wojewódzki Zakład Weterynarii w Ostrołęce. Lecznica Specjalistyczna w Przasnyszu otrzymała imię Prof. dr hab. Romana Hoppe i z tej okazji przasnyscy lekarze weterynarii ufundowali tablicę pamiątkową znajdującą się obecnie na budynku dawnego Starostwa Powiatowego, w którym to pracował Profesor (7).

Zobacz eksponaty


Piśmiennictwo:
1. Krzyżewski W. Historia Weterynarii Ziemi Przasnyskiej w XIX i XX wieku. Przasnysz 1994, s. 209-223
2. From J.: Roman Hoppe – przasnyskie karty jego życiorysu. Przasnyska Oświata i Kultura w okresach Pokoju. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej. Warszawa-Przasnysz 1988, s. 70-74
3. Prost E.K. Wybitni Polscy Lekarze Weterynarii XX wieku w nauce i zawodzie . Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 2005, s. 121-123
4. Millak K. Uczelnia Weterynaryjna w Warszawie 1840-1965. Warszawa 1965, s. 311-3175.
5. Rotkiewicz T. Historia weterynarii i deontologia. Wydawnictwo UWM Olsztyn 2006, s. 123-124
6. Nekrolog Życie Wet. 1979, 2, 33
7. Krzyżewski W.: Uroczystość nadania im. prof. dr habil. Romana Hoppe lecznicy specjalistycznej dla zwierząt w Przasnyszu. Życie Wet. 1983, 6, 280-281

Opracowanie
lek. wet. Alicja Krzyżewska
SGGW Wydział Medycyny Weterynaryjnej. Katedra Nauk Klinicznych. Zakład Rozrodu Zwierząt Andrologii i Biotechnologii Rozrodu.